โครงการปล่อยพันธุ์ปลา

โครงการขยายพันธุ์ปลาในแหล่งน้ำธรรมชาติ ประจำปี 2554

ศูนย์เรียนรู้โครงการเพาะพันธุ์ปลาตำบลเกาะแก้ว

เทศบาลตำบลเกาะแก้ว อำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด

เทศบาลตำบลเกาะแก้ว ได้ดำเนินการจัดตั้งศูนย์เรียนรู้โครงการเพาะพันธุ์ปลาตำบลเกาะแก้วขึ้น ในปี พ.ศ. 2553  จึงได้ทำการทดสอบการเพาะพันธุ์ปลาตะเพียนขาว ในเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2553 และได้ทำการเพาะเลี้ยงตลอดจนติดตามรายงานผลการดำเนินงาน และทางศูนย์เรียนรู้โครงการเพาะพันธุ์ปลาตำบลเกาะแก้วได้ทำการเพาะเลี้ยงลูกปลาตะเพียนขาวในบ่อดิน สำหรับใช้เป็นพ่อพันธุ์-แม่พันธุ์ ในการดำเนินการเพาะพันธุ์ปลา เพื่อขยายพันธุ์ปลาปล่อยลงสู่แหล่งน้ำธรรมชาติในเขตตำบลเกาะแก้ว

เทศบาลตำบลเกาะแก้ว ได้ดำเนินงานตามโครงการขยายพันธุ์ปลาในแหล่งน้ำธรรมชาติ ประจำปี 2554 โดยเริ่มดำเนินการตั้งแต่เดือนมกราคม - สิงหาคม 2554 เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 12 สิงหาคม 2554 ซึ่งได้ดำเนินการปล่อยลูกพันธุ์ปลาตะเพียนขาว  จำนวน 102,000 ตัว ปล่อยลงสู่แหล่งน้ำธรรมชาติในเขตตำบลเกาะแก้ว ทั้ง 14 หมู่บ้าน เพื่อขยายพันธุ์ปลาในแหล่งน้ำสาธารณะและเป็นแหล่งหากินของประชาชนในเขตตำบลเกาะแก้วต่อไป

 

การอนุบาลลูกปลาตะเพียนขาว

- ต่อท่อ PVC ขนาด 2 นิ้ว เชื่อมกับท่อปล่อยน้ำจากบ่อฝักไข่ปลาลงบ่อดินสำหรับอนุบาลลูกปลา

- สังเกตการลอยตัวของลูกปลาตะเพียนขาว หากลูกปลาแข็งแรง จึงปล่อยลงบ่อดิน เพื่อทำการอนุบาลในบ่อดิน

- การปล่อยลูกปลาลงบ่อดิน ควรปล่อยน้ำให้ไหลตามท่อ ไม่ควรให้ลูกปลาตะเพียนกระทบน้ำแรงเกินไป อาจทำให้ลูกปลามีอาการช็อคตายได้

- น้ำในบ่ออนุบาลลูกปลาให้อยู่ที่ระดับ 30 เชนติเมตร มีวัชพืชขึ้นเล็กน้อยเพื่อเป็นที่หลบของลูกปลาตะเพียนขาว

1. เมื่อปล่อยลูกปลาลงบ่ออนุบาลอายุประมาณ 3 – 10 วัน ให้ไข่ต้มใช้เฉพาะไข่แดงระลายน้ำกรองด้วยผ้าไนล่อนแก้วฉีดพ่นหรือสาดให้ทั่วบ่อ

2. เมื่อลูกปลาอายุประมาณ 10 – 20 วัน จะลดการให้ไข่ต้ม จะให้ลำอ่อนโปรยตามขอบบ่อ กลางวันและเย็น ส่วนไข่ต้มจะให้ตอนเช้า

3. ระยะ 10 - 20 วัน ให้รำละเอียดผสมอาหารเกล็ดโรยตามขอบบ่อและสังเกตการกินอาหารของลูกปลา หากมีอาหารเหลือมากจนเกินไปให้ลดอาหารลงเพื่อป้องกันการเนาเสียของน้ำในบ่อ

การให้อาหารลูกปลา

          1. ลูกปลาตะเพียนขาวที่มีอายุ 20 วัน จะกินอาหารเม็ด(อาหารเกล็ดสำหรับลูกปลา) อาหารเม็ดจะเป็นลักษณะจมน้ำ

- ใส่ถาดที่ลอยน้ำโรยอาหารให้ทั่วถาด เพื่อฝึกให้ลูกปลากินอาหาร

                   - โรยให้ตามขอบบ่อ เพราะลูกปลาจะอาศัยอยู่ตามขอบบ่อ

          2. ลูกปลาตะเพียนขาวที่มีอายุ 30 วัน จะให้อาหารเม็ดที่มีลักษณะคล้ายเม็ดสาคู จะลอยน้ำ โรยให้ตามจุดที่ฝึกให้ลูกปลากินอาหาร จะสะดวกในการให้อาหาร ถ้าอาหารเม็ดที่ให้เหลือลอยตามผิวน้ำมากจนเกินไปให้ลดปริมาณอาหารเม็ดลง เพื่อป้องกันการเนาเสียของน้ำในบ่ออนุบาล

ตรวจเช็ดการเจริญเติบโตของลูกปลา

         

1. ตรวจเช็คลูกปลา ในวันที่ 20 มิถุนายน 2554 ลูกปลาจะมีอายุประมาณ 25 วัน จะมีขนาด 1 เชนติเมตร

          2. ลูกปลามีการเจริญเติบโตอย่างต่อเนื่อง

จากวิธีการเพาะเลี้ยงปลาตะเพียนขาวในข้างต้น จะเห็นได้ว่ามีวิธีการที่ค่อนข้างซับซ้อน ผู้ที่ต้องการทราบหรือต้องการที่จะเรียนรู้วิธีการเพาะพันธุ์และเลี้ยงปลาย่อมต้องการผู้ที่มีความรู้เฉพาะด้านมาชี้แนะ แนะนำ หรือสอนวิธีการต่างๆ ดังนั้นผู้ที่จะทำการสอนหรือถ่ายทอดความรู้เรื่องการเพาะพันธุ์ปลา นอกจากที่จะมีความรู้ในเรื่องนั้นๆแล้ว ยังจำเป็นต้องมีแนวทางในการสอนที่ง่ายและเข้าใจได้ง่ายแก่ผู้เรียน ซึ่งจะทำให้สิ่งที่สอนไปนั้นเกิดประโยชน์สูงสุด ซึ่งแนวทางหรือขั้นตอนในการสอนนั้นก็มีหลากหลายวิธีการและแตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับแนวคิดของแต่ล่ะบุคคลและเรื่องที่ทำการสอน

เตรียมบ่อฝักไข่ปลาตะเพียนขาว

 1. การฝักไข่ปลาตะเพียนขาวใช้กรวยที่มีความกว้างขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 30 – 40 เซนติเมตร สูงประมาณ 60 – 80 เซนติเมตร ใช้ผ้าไนล่อนแก้วห่อด้านนอกของกรวย ด้านล่างใช้กรวยผูกติดมีรูสำหรับต่อหัวทรายและสายออกชิเจนด้านบนใช้เชือกผูกติดกับไม้สามารถลดระดับขึ้นลงได้

2. ล้างบ่อฝักไข่ปลาให้สะอาด ฆ่าเชื้อด้วยด่างทับทิม ทิ้งไว้ประมาณ 1 วัน

3. นำกรวยฝักไข่วางในบ่อฝักไข่ปลา ต่อสายออกชิเจนให้มีตัวเปิด-ปิดทุกกรวย เพื่อลดระดับการไหลเวียนของน้ำในกรวยฝักไข่ปลา

4. เติมน้ำเข้าบ่อฝักไข่ปลา ให้ระดับน้ำอยู่ที่ 60 – 80 เชนติเมตร บ่อฝักไข่ปลาให้มีท่อสำหรับระบายน้ำ ให้ระดับน้ำล้นอยู่ที่ 60 – 80 เซนติเมตร เพื่อให้น้ำในบ่อฝักไข่ไหลเวียนอยู่ตลอดเวลา ป้องกันน้ำเสียและช่วยเพิ่มออกชิเจนในน้ำ

5. ต่อสายออกชิเจนและหัวทรายเข้าด้านล่างของกรวยฝักไข่ เพื่อเปิดให้น้ำในกรวยไหลเวียน 

ตรวจดูการสร้างรังไข่ของปลาตะเพียนขาวเพศเมีย

ทำการกระตุ้นน้ำในบ่อปลาตะเพียนขาวเพศเมีย โดยทำให้น้ำในบ่อไหลเวียนอยู่ตลอดเวลา ทำ 4 ครั้ง ครั้งละ 2 – 3 วัน เพื่อกระตุ้นการสร้างรังไข่ของปลาตะเพียนขาวเพศเมียหลังการควบคุมอาหาร ประมาณ 25 – 30 วัน จับปลาตะเพียนขาวเพศเมียจำนวน 5 – 6 ตัว เพื่อตรวจดูความพร้อมของรังไข่ (ตรวจวันที่ 24 เมษายน 2554)ตรวจดูความพร้อมของพ่อพันธุ์ – แม่พันธุ์ปลา หลังคัดแยกเพศประมาณ 25 – 30 วัน และทำการกระตุ้นน้ำ (ปลาตะเพียนขาวเพศเมียมีความพร้อมที่จะผสมพันธุ์) ปลาตะเพียนขาวที่ทำการเพาะเลี้ยงไว้สำหรับเป็นพ่อพันธุ์ – แม่พันธุ์ และมีความพร้อมที่ใช้ในการเพาะพันธุ์มีอายุประมาณ 8 เดือน

การเตรียมน้ำในบ่อดิน

หลังปล่อยน้ำเข้าบ่อ 3 วัน  นำด่างทับทิมระลายน้ำ สาดให้ทั่วบ่อ ใช้ด่างทับทิม 0.4 กิโลกรัม/

บ่อ เพื่อฆ่าเชื้อราและเพิ่มออกชิเจนในบ่อ ทิ้งไว้ประมาณ 30 - 45 นาทีนำปูนขาวโดโลไมท์ระลายน้ำ สาดให้ทั่วบ่อหรือฉีดพ่นให้ทั่วบ่อ ใช้ปูนขาวโดโลไมท์ 5 กิโลกรัม/บ่อ เพื่อปรับสภาพน้ำและปรับอุณหภูมิในน้ำให้เหมาะกับการอนุบาลลูกปลาหลังใส่ด่างทับทิมและปูนขาวโดโลไมท์ ทิ้งประมาณ 7 – 15 วัน เพื่อให้น้ำได้ปรับสภาพ

การเตรียมบ่ออนุบาลลูกปลา

วางท่อระบายน้ำและท่อน้ำล้น ใช้ท่อ PVC ขนาด 2 นิ้ว   เพื่อสะดวกในการระบายน้ำ ให้ทั้งสองบ่อมีระดับน้ำที่ต่างกัน โรยปูนขาวทั่วบ่อดิน ใช้ปูนขาว 7.5 กิโลกรัม/บ่อ ทิ้งไว้ประมาณ 7 วัน เพื่อฆ่าเชื้อราในบ่อ

จึงปล่อยน้ำเข้าบ่อ ใส่ปุ๋ยคอกให้ทั่วบ่อ ใช้ปุ๋ยคอก 15 กิโลกรัม/บ่อ เพื่อให้เกิดอาหารธรรมชาติสำหรับลูกปลา ปล่อยน้ำเข้าบ่อดิน ค่อย ๆ รินน้ำเข้าบ่อดินเพื่อป้องกันการทรุดของขอบบ่อ ให้ระดับน้ำซึมซับขอบบ่อไปเรื่อยๆ

การเตรียมพ่อพันธุ์ แม่พันธุ์

จับพ่อพันธุ์ – แม่พันธุ์ปลาตะเพียนขาวคัดเลือกเพื่อตรวจดูความพร้อมของพ่อพันธุ์ – แม่พันธุ์ ก่อนเตรียมดำเนินการเพาะพันธุ์ปลา (จับปลาตะเพียนขาววันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2554) คัดเลือกพ่อพันธุ์ – แม่พันธุ์ปลาที่มีความพร้อมลงบ่อดินที่เตรียมไว้ ประมาณ 30 – 45 วัน จึงดำเนินการคัดแยกเพศ  ให้วิตามิน D เพื่อเร่งการสร้างรังไข่ของแม่พันธุ์ปลาตะเพียนขาว โดยระลายในน้ำฉีดพ่นผสมกับอาหารเม็ดให้ปลากิน ลดอาหารเม็ดที่มีไขมันสูง ให้กินอาหารตามธรรมชาติ เช่น ผักบุ้ง ก่อนดำเนินการผสมพันธุ์ เพื่อไม้ให้พ่อพันธุ์ – แม่พันธุ์ปลาตะเพียนขาวสมบูรณ์มากจนเกินไป